مدل شبکه‌ای سیاست‌های منابع طبیعی در ایران (بررسی قانون برنامه چهارم توسعه)

ویژگی‌های برنامه‌ها و حوزه‌های مختلف سیاستی، الزامات خاصی را برای هر یک از حوزه‌ها اعمال می‌کند. بدین‌سان معرفی یک مدل برای آزمودن ویژگی‌های اساسی روابط بین ساختارهای مختلف، سازوکار‌های ارائة خدمات و الگوهای اجرای سیاست‌ها ضروری می‌نماید. این پژوهش با هدف ارائة یک مدل شبکه‌ای برای سیاست‌های منابع طبیعی در ایران انجام گرفته است، چراکه با وجود تلاش‌های فراوان، موارد عدیده‌‌ای از عدم موفقیت‌ به‌دلیل نبود یک الگوی سیاستی مشخص در مدیریت این منابع به چشم می‌خورد. براین اساس، قوانین مرتبط با منابع طبیعی در قانون برنامۀ چهارم توسعۀ کشور با استفاده از رویکرد تحلیل شبکه‌ای تحلیل شد. نتایج نشان داد که یکی از عوامل اصلی تعیین‌کنندۀ کارکرد سیاست‌ها و اقدامات مدیریتی نهادها، چگونگی روابط و چیدمان نهادها و دستگاه‌ها در متن اسناد سیاستی- قانونی است که سبب توزیع نامتوازن قدرت میان آنها شده و با ایجاد یک رویکرد شبکه‌ای در تدوین این اسناد و تغییر در روابط و چیدمان نهادها و دستگاه‌های موظف قابل رفع است. در نهایت مدل شبکه‌ای سیاست‌های منابع طبیعی ایران با پنج سیاست اصلی شامل حفظ آب و خاک، حمایت جنگل و مرتع، احیا و حفاظت از جنگل و مرتع، حمایت اجتماعی نهادهای مردمی و ارائة‌ خدمات اجتماعی، و توسعه بهره‌برداری، پیشنهاد شد.